Passie deel 2: Passie, voorbestemd of maakbaar?

Door: Robin

In passie deel 1: Stop jongvolwassenen te bombarderen met passie heb ik geschreven over het construct passie met onder andere de voor- en nadelen. Daarin heb ik uitgelegd dat het vinden van een passie niet noodzakelijk is om je gemotiveerd en gelukkig te voelen. Het zoeken naar passie kan zelfs nadelige gevolgen hebben omdat het een onrealistische en eindeloze zoektocht kan opleveren. In mijn ogen zouden we jongvolwassenen vertrouwen en ruimte moeten geven. Zodat ze de mogelijkheid hebben om te ontdekken wat ze interessant en leuk vinden. Daarbij is het belangrijk activiteiten te bekrachtigen waarin zij zich competent voelen. Dat passie veel voordelen heeft kunnen we niet ontkennen. Maar hoe ontstaat passie? Als we het bovenstaande advies opvolgen, kan iemand dan passie ontwikkelen of is passie voorbestemd?

Een korte recap naar deel 1: Stop jongvolwassenen te bombarderen met passie

Passie wordt gedefinieerd als een sterke neiging tot een activiteit die mensen leuk en belangrijk vinden, waarin die activiteit wordt geïntegreerd in het zelf en bijdraagt aan de identiteit van de persoon (Vallerand et al. 2017). Mensen met een passie voor golf, spelen bijvoorbeeld niet alleen golf. Ze hebben deze activiteit zo opgenomen in hun levensstijl, dat zij zichzelf zien als golfer. Bij passie zijn de activiteit en de persoon onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Als je nu eens kritisch naar de het begrip passie kijkt. Is het dan voor de meerderheid realistisch om op jonge leeftijd een passie te vinden? Is het überhaupt voor iedereen realistisch een passie te vinden? Tegenwoordig heerst het idee dat een missie of roeping voorbestemd is en het vinden van passie de enige manier is om écht succes te bereiken (Chen et al 2021). Dit idee is in deel één weerlegd. Passie kan in mijn ogen worden gezien als de kers op de taart, maar niet als de fundering van de taart.

We kunnen niet ontkennen dat passie wordt geassocieerd met een groot scala aan voordelen, waaronder doorzettingsvermogen, toewijding, positieve gevoelens, de ervaring van flow en het bereiken van hogere prestaties (Pertulla & Cardon, 2011; Vallerand et al., 2014; Chen et al., 2015; Vallerand, 2017). Laten we dus kijken naar de hamvraag, is passie voorbestemd of maakbaar?

Liggen interesses vast of kun je ze ontwikkelen?

Wanneer jongvolwassen te horen krijgen dat ze hun passie moeten vinden, lijkt het vaak alsof passies en interesses voorgevormd zijn en gewoonweg ontdekt moeten worden. Dit idee kan negatieve consequenties hebben. Want als iets al vastligt, kan je er dan nog invloed op hebben? Onderzoekers (O’Keefe et al. 2018) hebben ontdekt dat mensen de opvatting hebben dat interesses vast liggen (vaste theorie genoemd) of kneedbaar zijn (groei theorie genoemd).

De conclusies uit hun onderzoek lieten een aantal verassende dingen zien. Zo lieten studenten met een ‘vaste theorie’ grotere dalingen in motivatie lieten zien, toonden zij minder interesse bij moeilijke en uitdagende onderwerpen en verwachtte ze minder obstakels bij het vinden van passie.

Deze conclusies geven belangrijke inzichten. Wanneer we jongvolwassenen de boodschap geven dat interesses of passies vastliggen, zijn ze minder geneigd door te zetten en te onderzoeken of iets wel of niet bij ze past. Kun je uit blog één nog herinneren dat passie gepaard kan gaan met periodes van lagere motivatie? Hoe zou een persoon met een ‘vaste of groei mindset’ hier op reageren? Degene met een ‘groei mindset’ zou minder snel geneigd zijn te stoppen met de activiteit. Verder zullen zij het gevoel hebben meer controle te hebben over de situatie. Jongvolwassenen met een ‘groei theorie’ hebben realistische verwachtingen over het nastreven van interesses, dit kan ze helpen gemotiveerd te blijven wanneer dingen uitdagender en moeilijker worden. Geef jongvolwassen daarom het advies hun interesses te onderzoeken of te verbreden, geef ze de ruimte en de tijd te ontdekken en te verkennen.

De ingrediënten van ‘passie’

Het is nu duidelijk dat het loont een ‘groei mindset’ te stimuleren. Omdat dit motiverende voordelen kan hebben is het van belang te kijken naar de verschillende ingrediënten van passie. Passie is gedefinieerd als een sterke neiging tot een activiteit die mensen leuk en belangrijk vinden, waarin die activiteit wordt geïntegreerd in het zelf en bijdraagt aan de identiteit van de persoon (Vallerand et al. 2017). Hier zie je dus al terugkomen dat er een aantal zaken belangrijk zijn bij passie. Over het algemeen stelt de onderzoeker en ‘Godfather van passie’ Robert J. Vallerand dat er drie belangrijke processen zijn bij de ontwikkeling van passie. Namelijk: het kunnen selecteren van een bepaalde activiteit, de mate van waardering van een activiteit en het type internalisering van de activiteit ofwel de integratie met iemands zijn of haar identiteit.

Het tot stand komen van passie voor een activiteit

Gedurende ons hele leven nemen we als mensen deel aan verschillende activiteiten, soms verplicht en soms vrijwillig. Vooral als we heel jong zijn nemen we deel aan activiteiten waar we intrinsiek gemotiveerd voor zijn, ofwel iets doen puur omdat we het leuk en interessant vinden. Naarmate we ouder worden moeten we verplicht naar school, verplicht werken en worden we in bepaalde mate beïnvloed door onze omgeving. Dat kan ertoe leidend dat we minder in staat zijn zelf activiteiten te kiezen waar we voorkeur aangeven. Juist die dingen die belangrijk zijn voor passie! Is het dan gek dat veel jongvolwassenen hun passie niet kunnen vinden en moeten ze hem dan misschien nog ontwikkelen?

Vallerand (2007) stelt dat passie iets is wat je kunt ontwikkelen middels een veelvoud van factoren. Zo moeten mensen voorkeur geven aan activiteiten die ze plezierig en belangrijk vinden. Verder is het belangrijk de drie psychologische basisbehoeften autonomie, binding en competentie bevredigen. Autonomie betekent dat je zelf in staat bent de keuze te maken hoe jij jezelf wilt ontwikkelen, binding gaat over sociale verbondenheid en competentie gaat over iets doen waar je goed in bent met de daarbij verkregen waardering. Op het moment dat je dan ook nog veel tijd en energie in die activiteit steekt wordt deze onlosmakelijk verbonden met jou als persoon. Dit is het moment dat je kan spreken over gepassioneerde activiteiten. 

Een veelvoud van factoren om passie te ontwikkelen

Zoals je hebt gelezen is het ontwikkelen van passie niet eenvoudig. Je moet iets vinden wat je leuk vindt, waar je geïnteresseerd in bent, wat je waardevol vindt, waar je goed in bent en waarbij je sociale ondersteuning krijgt. Die laatste is essentieel omdat het verkrijgen van waardering belangrijk is bij het ontwikkelen van passie (Mageau et al. 2007). De waardering van activiteiten kunnen worden gezien als de brandstof die ten grondslag liggen het integreren van activiteiten en het ontwikkelen van passie.

Verder stellen de onderzoekers Vallerand en Houlfort (2003) dat persoonlijkheid een rol speelt bij het ontwikkelen van passie. Een autonome persoonlijkheid oriëntatie kan ervoor zorgen dat mensen dingen doen uit plezier en interesse. Een gecontroleerde persoonlijkheid oriëntatie kan er voor zorgen dat mensen dingen doen vanuit externe druk zoals sociale status macht en aanzien. Dit is eenvoudig te verklaren aan de hand van een voorbeeld. Iemand die veel geld te wilt verdienen voor bijvoorbeeld sociale status, kan geneigd zijn een activiteit te selecteren puur voor het geld en niet vanuit interesse en plezier. De kans dat die persoon een passie ontwikkeld is aanzienlijk kleiner.

Al deze factoren zijn belangrijk voor het ontwikkelen van een passie, daarbij hebben we misschien de belangrijkste nog niet besproken namelijk: inspanning, doorzettingsvermogen en tijd. Het ontwikkelen van passie vergt dus veel verkennen, onderzoeken en uitproberen. In je hoofd kun je geen passie ontwikkelen, dat doe je door te doen. 

Passie, meer een uitzondering dan de norm

Passie is geen simpel construct, het omvat veel factoren. Hierdoor is het lang niet voor iedereen realistisch is een passie te ontwikkelen. Je kunt hartstikke succesvol zijn zonder passie, je kunt plezier hebben zonder passie en een hoge kwaliteit van leven hebben zonder passie. En wat als je meerdere dingen interessant en leuk vindt in het leven, moet je dan over alles gepassioneerd zijn? Dat is gewoonweg niet mogelijk. Zie passie als een kers op de kaart en niet als de fundering van de taart. Ga op zoek naar dingen die je leuk, belangrijk en interessant vindt. Dan komt het echt wel goed, passie is daarvoor niet noodzakelijk. Kom je hem onderweg tegen? Aan jou de keuze wat je ermee doet!